Depreme Dayanıklı Konutlar
Binaları bu şekilde depreme dayanıklı hale getirebiliriz.
- Yakın zamanda yaşanan büyük bir depremle karşı karşıya kalan ülkemizde, binaların bu depremlere mümkün olduğunca dayanabilmesini sağlayacak birçok düzenleme bulunmaktadır.
- Çeşitli kuruluşlar, depremlerden kaynaklanan ölüm, yaralanma ve mal kaybının başlıca nedeninin bina hasarları olduğunu söylüyor.
- Tasarımcılar, yeni bir çelik iskelet ekleyerek veya binayı temellerinden ayırmak için bir ‘taban izolasyonu’ sistemi yerleştirerek binaların deprem şoklarına dayanmasına yardımcı olabilirler.
- Depreme dayanıklı binalar yapmak sadece hayat kurtarmakla kalmıyor, aynı zamanda bu felaketlerin ekonomik ve çevresel sonuçlarını da azaltıyor.
Her ülkede binaların inşasını çevreleyen yüzlerce kural ve düzenleme vardır. Böyle felaketlerle karşı karşıya kalan ülkelerde binaların böyle afetlerde en iyi şekilde dayanabilmesini sağlamak için birçok ekstra kural uygulamaya konuldu.
Depremde Binaların Düşme Nedenleri
İşte deprem sırasında binaların yıkılmasının birkaç önemli nedeni.
Zayıf Temel: Deprem sırasında binaların yıkılmasının en önemli nedenlerinden biri budur. Yanal kuvvetlere dayanacak şekilde tasarlanmamış binalar, depremlerin neden olduğu sismik gerilimler nedeniyle düşmeye daha yatkındır.
Yumuşak Toprak: Bazen depremin uyguladığı yanal kuvvetler o kadar güçlü olur ki, zemini sallar ve yumuşak toprağı kum kütlesine dönüştürerek ağırlık taşıma kapasitesini azaltır. Bu tür yumuşak malzemelerle yapılan binaların depremde yıkılma olasılığı daha yüksektir.
Yapının Yetersizliği: Kattan kata kadar yüksekliğe sahip geniş açık alanlarda yapılan inşaatlara yumuşak zeminli binalar denir. İç mekanlarda tasarlanan perde duvarların minimal olması nedeniyle bu binalar daha az sağlamdır ve deprem sırasında yıkılmaya daha yatkındır. Çoğu durumda, bu tür binaların alt katları yıkılmış, üst katları ise sağlam kalmıştır.
Bir bina depreme nasıl dayanıklı hale getirilir?
- Bir deprem meydana geldiğinde binaları bir yandan diğer yana sallayan yatay kuvvetler oluşturur.
- Binalar dayanıklı ancak esnekliği az olan betondan yapıldığından, bu kuvvetler betonun esnemesine ve çatlamasına neden olabilir.
Yapı firmaları, donatı çeliği olarak da bilinen inşaat demiri adı verilen bir malzemeden yapılmış esnek bir çelik iskelet ekleyerek bu sorunu çözebilirler. Betonun içine inşaat demiri dökmek, betonun genel gücünü artırır ve kuvvete dayanma yeteneğini daha iyi bir hale getirebilmektedir.
Bunun nedeni inşaat demirinin elastik niteliklere sahip olması ve binanın orijinal şekline dönmesine yardımcı olabilmesidir.
Binalar için amortisörler
Binalara ayrıca yaylar veya raylar kullanılarak binayı temellerinden ayırmak için “taban izolasyonu” sistemleri de takılabilir. Bu, bir deprem başladığında ortaya çıkan hareketin binanın yapısına baskı getirmeyeceği anlamına gelir.
Depreme dayanıklı binaların faydaları
- Bina performansına yönelik derecelendirme sistemleri yürüten çeşitli kuruluşlar, ” Hasarlı Binalar, depremlerden kaynaklanan ölüm, yaralanma ve mal kaybının başlıca nedenidir ” diyor.
- Binaların depreme dayanıklı olmasını sağlamanın sadece hayat kurtarmak ve yaralanmaları önlemekle kalmayıp aynı zamanda bu felaketlerin ekonomik sonuçlarını da azalttığı belirtiliyor.
Türkiye, 2023 başındaki depremin ardından 100 milyar dolara varan maliyetle karşı karşıya kaldı ve bunun 70 milyar dolarından fazlası evlerin onarımı için gerekliydi.
Dünya Ekonomik Forumu’nun açıklamasına göre, Küresel Riskler Raporu 2023’e göre deprem, sel ve kontrol edilemeyen yangınlar gibi doğal afetler, önümüzdeki iki yıl içinde dünyanın karşılaşacağı en ciddi ikinci risktir.
